زایمان اپیدورال (Epidural delivery) یک روش زایمان بدون درد است که اساس کار آن کاهش و کنترل درد زایمان است. ماده بیحسی اپیدورال از ناحیه کمر تزریق می‌شود تا درد زایمان طبیعی یا سزارین را کاهش دهد و مادر در طی فرایند زایمان دردی را احساس نکند.
اغلب مادران تمایل دارند در طول زایمان هوشیار باشند، اما درد زایمان طبیعی تصمیم آنها را تغییر می‌دهد. با وجود این زایمان یکی از لحظات شگفت‌انگیز اما استرس‌زا برای مادران است و اکثر زنان در طول بارداری به آن فکر می‌کنند.
در زایمان اپیدورال، مادر علی‌رغم بیحسی کامل، کاملاً هوشیار است، به همین دلیل به آن زایمان بدون درد گفته می‌شود.
بیحسی اپیدورال
بیحسی اپیدورال یک روش متداول برای زایمان بدون درد است. این روش شامل تزریق یک داروی بی‌حس‌کننده به فضای اطراف اعصاب نخاعی مادر، به نام فضای اپیدورال، است. این عمل باعث کاهش یا حتی از بین بردن کامل درد ناحیه شکم در طول زایمان می‌شود. بنابراین، مادران باردار در طی فرایند زایمان با وجود بیحسی کامل، کاملاً هوشیار هستند و متوجه آنچه که اتفاق می‌افتد می‌باشند، اما درد را احساس نمی‌کنند.
انواع بیحسی اپیدورال
- بیحسی اپیدورال نخاعی: در روش بیحسی اپیدورال نخاعی ماده بیحسی زیر کمر تزریق می‌شود. بیهوشی اپیدورال نخاعی بیشتر برای زایمان سزارین به کار می‌رود.
- بیحسی اپیدورال خاص: در روش بیحسی اپیدورال خاص فرد لمس شدن و برخورد لوازم پزشکی را با بدن خود احساس می‌کند و دردی حس نمی‌کند. از بیهوشی اپیدورال خاص معمولاً برای زایمان طبیعی استفاده می‌کنند.
زایمان بدون درد چیست؟
زایمان بدون درد یک روش وضع حمل است که امروزه مورد توجه بسیاری از مادران باردار قرار گرفته است. همانطور که قبلاً ذکر شد، در این روش با استفاده از بیحسی موضعی در ناحیه کمر، حساسیت و درک درد در این قسمت از بدن از بین می‌رود و مادر درد یا تحریک را احساس نمی‌کند.
این روش برای کاهش درد زایمان بسیار مؤثر است و به مادر این امکان را می‌دهد تا در طول مراحل زایمان آرام‌تر باشد و بتواند بر روند زایمان تمرکز کند. همچنین، کاهش درد با استفاده از بیحسی اپیدورال در زایمان طبیعی یا سزارین، احتمال ایجاد استرس در مادر و خطرات مرتبط با آن را به حداقل می‌رساند.
همچنین جهت آمادگی و بهبود وضعیت جسمی برای زایمان پیشنهاد می‌شود که از ورزش‌های سبک در طول دوران بارداری غافل نشوید. با مشاوره پزشک می‌توانید به انجام ورزش‌های سبک و مخصوص بارداری بپردازید و خود را برای یک زایمان آسان آماده کنید. علاوه بر ایم انجام ورزش‌های دوران بارداری به شما در برابر مشکلات و چالش‌های دوران بارداری کمک می‌کند.
برای مطالعه بیشتر در مورد چالش‌های دوران بارداری این مقاله‌ها را بخوانید:
انواع زایمان با اپیدورال
زایمان طبیعی با اپیدورال
در روش زایمان طبیعی با اپیدورال کاهش درد وضع حمل طبیعی به کمک تزریق ماده بیحسی اپیدورال (Epidural) انجام می‌شود. در زمان زایمان سوزن بلند و نازک به ناحیه کمر وارد می‌شود و داروی بیحسی به‌طور مستقیم در آن ناحیه تزریق خواهد شد.
زایمان سزارین با اپیدورال
در این نوع زایمان ناحیه کمر توسط مُسکن‌ها و بی‌حس‌کننده موضعی کاملاً احساس خود را از دست می‌دهند. از همین‌رو مادر با وجود هوشیار بودن، هیچ احساسی در پا‌های خود ندارد و چیزی از درد متوجه نمی‌شود.
درواقع این دارو با اثر بی‌حس‌کننده خود موجب کاهش درد شما در طول جراحی سزارین می‌شود. به طوری‌که درد قوی‌ترین مراحل عمل جراحی و سزارین بسیار ناچیز احساس خواهد شد.
زایمان اپیدورال چگونه انجام می‌شود؟
انجام زایمان طبیعی و سزارین با ماده بیحسی اپیدورال یک روش مؤثر برای کاهش درد نسبت به سایر داروها است. در این نوع وضع حمل دارو توسط لوله بلند و نازک توخالی که انعطاف بالایی دارد وارد فضای اپیدورال در کمر می‌شود.
این فضا دقیقاً بیرون از فضای اطراف نخاع و مایع نخاعی قرار گرفته است. با تزریق ماده بیحسی موضعی در این فضا، فرایند زایمان برای مادران بدون درد است و یا آنها فقط درد بسیار کمی را احساس خواهند کرد.هر نوع داروی مُسکن و بیحسی موضعی اپیدورال از طریق بند ناف وارد جریان خون کودک می‌شود.
ولی داروی بیحسی اپیدورال که برای کاهش درد زایمان استفاده می‌شود نسبت به سایر دارو‌های کاهش درد زایمان، اثرات منفی کمتری بر روی جنین می‌گذارد.
روش های زایمان اپیدورال (Epidural delivery)
- وضع‌حمل اپیدورال معمولی: در این روش کاتتر بیهوشی به کمک پمپ به صورت دوره‌ای درون فضای اپیدورال تزریق می‌شود. داروی مُسکن استفاده شده در این روش مورفین یا فنتانیل است که جایگزین مناسبی برای دوز‌های بالاتر بیهوشی مانند کلروفیکاین یا لیدوکایین خواهد بود.
- اپیدورال اسپاینال یا نخاعی (CSE): در این روش ابتدا مُسکن، ماده بیحسی یا ترکیب آنها زیر غشای خارجی پوشاننده نخاع تزریق می‌شود، سپس آن را وارد فضای اپیدورال می‌کنند. متخصص بیهوشی ابتدا سوزن و پس از آن کاتتر را درون فضای اپیدورال وارد می‌کند، سپس با بیرون کشیدن سوزن، کاتتر داخل محل مورد نظر باقی می‌ماند. بدین شکل مادر می‌تواند در تخت حرکت کند و موقعیت خود را تغییر دهد.
نکات مهم در مورد زایمان اپیدورال
اگر می توانید زایمان اپیدورال را در بیمارستان یا مرکز زایمان انتخابی خود انجام دهید.
از پزشک خود یا ماما می‌توانید سوالات زیر را بپرسید:
- مراحل اپیدورال چیست؟
- بررسی هرگونه هزینه اضافی.
- آیا نوع تسکین درد که با شرایط جسمی شما مطابقت دارد.
- آمادگی‌های لازم برای انجام زایمان با این روش
نحوه انجام زایمان بدون درد
این حق شماست در مورد زایمان بی درد اطلاعات کافی داشته باشید. به همین دلیل ابتدا پزشک متخصص بیهوشی و دکتر زنان با شما در مورد جزئیات و عوارض احتمالی زایمان بدون درد به شما مشاوره می‌دهند.
در اولین قدم شما باید به پهلو در حالت خمیده دراز بکشید. متخصص بیهوشی با ضدعفونی کردن ناحیه مورد نظر در کمر، سوزن مخصوص حاوی ماده بیحسی را در سمت پایین کمر قرار می‌دهد.
کاتتر به کمک سوزن مخصوص عبور می‌کند، سپس سوزن خارج شده و کاتتر در جای خود قرار می‌گیرد. در صورت نیاز به تزریق مجدد اپیدورال، این کار از طریق کاتتر باقی مانده در کمر انجام می‌شود.
برای شروع دوز کمی از داروی بیحسی برای تست به بیمار تزریق می‌شود. در صورت عدم مشاهده مشکل و خطر، ماده بیحسی به صورت کامل تزریق خواهد شد.
در طول فرایند زایمان ضربان قلب کودک و فشارخون مادر پس از تزریق بیحسی بررسی می‌شود. پس از وضع‌حمل کاتتر از کمر خارج می‌شود.
البته در صورت انجام زایمان سزارین با اپیدورال، کاتتر برای تزریق دارو‌های بعدی در جای خود باقی می‌ماند.
زایمان اسپاینال
زایمان اسپینال که با زایمان با بی حسی نخاعی نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از روش‌های زایمان بدون درد است. در این روش ماده بیحسی به نخاع تزریق می‌شود. در حین زایمان مادر به صورت کامل هشیاری خود را حس می‌کند اما مانند بیحسی اپیدورال قسمت تحتانی بیحسی موضعی دارد.
این روش بیحسی برای زمان محدود و در قسمت پایین تنه و ناحیه کمر انجام می‌شود.
تفاوت زایمان اپیدورال و اسپاینال
هر دو روش برای زایمان بدون درد و تسکین درد زایمان به کمک تزریق داروی بیحسی به ناحیه کمر انجام می‌شوند. اما نحوه انجام و محل تزریق دارو بیحسی متفاوت است.
بیحسی اپیدورال
- دارو از طریق یک کاتتر به فضای اپیدورال (بیرون نخاع) تزریق می‌شود.
- زمان شروع تاثیرگذاری 1 تا 15 دقیقه است.
- عوارض جانبی کمتری دارد.
- امکان حرکت اندام‌ها وجود دارد
بیحسی اسپاینال
- دارو مستقیماً به مایع مغزی-نخاعی تزریق می‌شود
- زمان شروع اثر سریع‌تر است.
- عوارض جانبی بیشتر است.
- امکان حرکت اندام‌ها وجود ندارد
عوارض زایمان اپیدورال
اگرچه استفاده از بیحسی اپیدورال ممکن است خطر برخی عوارض جانبی را افزایش دهد، اما عوارض زایمان اپیدورال به ندرت اتفاق می‌افتد و خوشبختانه توسط پزشک قابل کنترل هستند. شایع‌ترین عوارض زایمان اپیدورال (Epidural delivery) شامل موارد زیر است:
- تهوع
- کمر درد
- وزوز گوش
- مشکل در تخلیه ادرار
- آسیب عصبی در موارد نادر
- احتمال ابتلا زنان به فشارخون ناگهانی
- تجربه سردرد ناشی از ترشح مایع نخاعی
- باقی ماندن بیحسی پا‌ها تا چندین ساعت پس از زایمان
آیا زایمان اپیدورمال خطری برای سلامتی دارد؟
بله، زایمان اپیدورال هرچند روشی معمول و نسبتاً ایمن است، اما 👈 ممکن 👉 است برخی عوارض جانبی برای مادر و جنین داشته باشد.
- افت فشار خون مادر
- سردرد پس از زایمان
- کمردرد
- عفونت محل تزریق
با این وجود در صورت رعایت اصول بهداشتی و تشخیص درست داروها توسط پزشک، خطر عوارض آن بسیار کم است.
آیا استفاده از بیحسی اپیدورال در زایمان سزارین عوارض خاصی دارد؟
استفاده از بیحسی اپیدورال در زایمان سزارین عوارض محدودی دارد که به ندرت اتفاق می‌افتند و توسط پزشک قابل کنترل هستند:
- سردرد
- افت فشار خون
- خارش
- تب
ممکن است بیحسی باعث ناتوانی مادر در زور زدن برای خروج نوزاد شود که در این صورت پزشک از ابزار کمکی مانند وکیوم برای تسهیل وضع حمل استفاده می‌کند.
کدام روش بی حسی در عمل سزارین مفیدتر است؟
روش بیحسی نخاعی یا اپیدورال مفیدتر است زیرا:
- ایمن‌تر برای مادر و نوزاد.
- تداخل کمتری با فرایند زایمان.
- امکان مشارکت مادر در زایمان.
- عوارض جانبی کمتر در مقایسه با بیهوشی عمومی.
آیا زایمان طبیعی با بی حسی بدون درد است؟
بله، کاربرد اصلی این روش برطرف کردن درد بدون بیهوشی عمومی است تا فرایند زایمان طبیعی یا زایمان سزارین راحت‌تر و بدون درد انجام شود.
زایمان بدون درد برای چه کسانی مناسب است؟
این شیوه تقریبا برای افرادی که از سلامت عمومی برخوردارند توصیه می‌شود چرا که تجربه دردناک وضع حمل را به تجربه‌ای لذت بخش بدون درد تبدیل می‌کند.
زایمان بدون درد برای چه کسانی مناسب 👈نیست👉؟
مادرانی که از لختگی خون رنج می‌برند و کسانی که در محل تزریق داروی بی حسی عفونت دارند.
دلیل سردرد شدید بعد از بارداری چیست؟
بسته به اینکه در چه سنی باردار بوده‌اید و روش زایمان شما بیهوشی یا بیحسی بوده باشد، می‌تواند از عوامل سردرد بعد از زایمان باشد.
همچنین کم‌خوابی و کم‌آبی بدن می‌توانند سردردهای شدید را به همراه داشته باشد.
برای مطالعه بیشتر در مورد زایمان بی درد به این مقالات رجوع کنید:
0 Comments