سونوگرافی واژینال چیست و همه آن چیزی که باید در باره آن بدانید

سونوگرافی رحم و تخمدان برای بررسی و اندازه‌گیری اندام‌های داخل لگن است. در سونوگرافی رحم بیماری‌های رحم از جمله کیست تخمدان، سرطان رحم و … شناسایی می‌شود. سونوگرافی رحم به دو صورت شکمی و ترانس واژینال (TVS) انجام می‌گیرد. به طور کلی از سونوگرافی واژن می‌توان اطلاعات دقیق‌تری در مورد آناتومی رحم و مشکلات آن بدست آورد. همچنین سونوگرافی رحم در زمان بارداری نیز باید انجام ‌شود. در هفته‌های اول بارداری، سونوگرافی واژینال ارجحیت دارد و در دوره‌های دوم و سوم انواع سونوگرافی شکمی انجام می‌گردد. در سونوگرافی با استفاده از امواج فراصوت از اندام‌های داخلی بدن تصویربرداری می‌شود. امواج فراصوت هیچ ضرری برای بدن ندارند و به کمک آن‌ها می‌توان بیماری‌های بسیاری را تشخیص داد.

فرق سونوگرافی واژینال با شکمی در نحوه انجام تصویربرداری است. برخلاف سونوگرافی رایج شکم و لگن که پروب دستگاه روی بدن بیمار قرار می‌گیرد، در سونوگرافی واژینال رادیولوژیست، پروب دستگاه را حدود 5 الی 8 سانتی‌متر وارد کانال واژن می‌کند. پروب واژینال با سایر پروب‌های سونوگرافی تفاوت دارد و میله‌ای شکل است. در واقع سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal) یک معاینه داخلی از راه واژن است. کل این پروسه تصویربرداری حدود 15 الی 30 دقیقه طول می‌کشد.

برای انجام سونوگرافی واژینال دلایلی متعددی وجود دارد. باید به این نکته توجه داشت که سقط جنین در سه ماهه اول بارداری یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به درمانگاه‌های زنان است. سونوگرافی ترانس واژینال برای بررسی محصولات حاملگی و خونریزی‌های واژینال بسیار مفید است. معمولا پزشک در مواردی نظیر سقط جنین، خونریزی‌های بدون علت از واژن، ناباروری، درد و عفونت لگن، تشخیص کیست و فیبروم، سرطان اندام‌های تناسلی، بارداری‌های خارج رحمی و بررسی وضعیت قرارگیری IUD از سونوگرافی واژینال استفاده می‌کند.

از سونوگرافی واژن با برای بررسی وضعیت و بیماری های اندام های داخلی زنان به شرح زیر استفاده می شود
واژن
دهانه رحم
رحم
تخمدانها
لوله های فالوپ یا لوه های رحم

بنا به دلایل متعدد اقلیمی و پزشکی سونوگرافی واژینال برای دختران کوچک ، دختران جوان یا مجرد در ایران و بسیاری از نقاط دنیا انجام نمی‌شود. در موارد خاص که نتوان به کمک سونوگرافی شکمی مشکل را شناسایی کرد، به جای سونوی داخل واژن، سونوگرافی رکتال یا سونوگرافی از راه مقعد انجام می‌شود.

بیمار ابتدا باید دراز بکشد و پاهایش را راحت جمع کند، به شکلی که کف پاهایش روی تخت قرار بگیرد. سپس روی سر پروب دستگاه یک کاندوم کشیده شده و بعد آن را با ژل مخصوص آغشته می‌کنند. سپس آن را وارد واژن می‌کنند. این پروب امواج صوتی‌ای تولید می‌کند که تصاویر رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را به پزشک می‌دهد ، در این نوع سونوگرافی مثانه باید خالی باشد و هیچ گونه دردی نیز ندارد.

برای انجام سونوگرافی داخل واژینال به آمادگی خاصی نیاز نیست. معمولا بیمار پس از ورود به اتاق سونوگرافی، لباس پایین تنه خود را در می‌آورد و روپوش مخصوص سونوگرافی را می‌پوشد. سونوگرافی TVS ممکن است با مثانه پر یا خالی انجام گیرد. این موضوع به دستورالعمل پزشک معالج بستگی دارد اما معمولا آزمون تصویربرداری داخل واژن با مثانه خالی انجام می‌گیرد. در صورتی که بیمار در دوره قاعدگی یا لکه بینی قرار دارد و از تامپون یا نوار بهداشتی استفاده می‎کند، باید قبل از انجام سونوگرافی واژینال آن‌ها را بردارد.

نزدیکی قبل از سونوگرافی واژینال مشکلی ایجاد نمی‌کند. زوجی که تمایل به بارداری دارند باید در روز‌های سیکل تماس جنسی داشته باشند و اسپرم داخل واژن ریخته شود؛ به همین دلیل رابطه جنسی قبل از سونوگرافی واژینال سبب ایجاد اختلالی در فرآیند آن نمی‌شود.

پروب سونوگرافی واژینال قطری نزدیم به یک تا یک و نیم سانتری متر و طولی حدود 20 سانتی متر دارد که بسته به اندام مورد نیاز برای بررسی از 4 تا 5 سانتی متر و بیشتر وارد واژن خواهد شد

در حین سونوگرافی، پزشک پروب واژینال را داخل رحم به آرامی می‌چرخاند تا تصویر کامل‌تری از فضای داخلی رحم ایجاد شود. در واقع پزشک متخصص تصویربرداری (رادیولوژیست) با حرکت دادن پروب واژینال، قسمت‌های مختلف و اندام‌های واقع در ناحیه لگن بیمار را مشاهده و بررسی می‌کند. در حین سونوگرافی واژینال، ممکن است بیمار احساس درد داشته باشد که این درد با بیرون آوردن پروب به پایان می‌رسد. میزان این درد با درد ناشی از انجام تست پاپ اسمیر برابری می‌کند. اگر این درد بعد از اتمام سونوی واژینال به پایان نرسد باید حتما پزشک را مطلع کرد.

تا کنون هیچ گزارشی مبنی بر خطرناک بودن سونوگرافی داخل رحم ارائه نشده است. با توجه به اینکه در سونوگرافی از امواج فراصوت برای تصویربرداری استفاده می‌شود، هیچ ضرری برای مادر و جنین در بر ندارد.
در برخی مواقع با در نظر گرفتن علائم و نشانه‌های بیماری، قبل از اقدام به آزمون سونوگرافی واژینال، سونوگرافی شکم یا لگن انجام می‌گیرد. در صورتی که با انجام سونوگرافی ترانس واژینال، پزشک قادر به ایجاد تصویر واضح نشده باشد، ممکن است از بیمار درخواست کند تا سونوگرافی را مجددا تکرار کند.

سونوگرافی واژینال باعث ایدز نمی‌شود زیرا سونوگرافیست دستکش و کاندوم پروب واژینال را بعد از هر بیمار تعویض می‌شود و احتمال انتقال ویروس ایدز (HIV) یا ویروس‌های دیگر وجود ندا